Çin, BM Soykırım Sözleşmesi'ni Açıkça İhlal Etti

Washington DC'deki Newlines Institute for Strategy and Policy adlı düşünce kuruluşunun Uygur Türkleri raporunda, Çin hükümeti Doğu Türkistan'daki uyguladığı politikalar ile BM Soykırım Sözleşmesi'ndeki her bir hükmü ihlal ettiği belirtildi. Raporda, Çin'in toplama kamplarında artan intiharları önlemek için hükümetin 'intihara dayanıklı' üniformalar giymeyi zorladığı yer aldı. Ayrıca, resmi konuşmalarda Uygur Türkleri için "yabani otlar" ve "tümörler" benzetmesi yapıldı.

Çin'in Doğu Türkistan'daki Uygur Türkleri'ne yönelik uyguladığı zulüm ve soykırım politikaları birçok ülke tarafından kabul görmüş durumda. Çin ise suç işlediğini kabul etmemekte ısrarcı. Şimdiye kadar birçok araştırma şirketi tarafından yayımlanan raporlar durumun vehametini ortaya koymuş durumda. ÇİN HER BİR HÜKMÜ İHLAL ETTİ İnsan hakları, savaş suçları ve uluslararası hukuk alanında 50'den fazla küresel uzman tarafından hazırlanan bağımsız bir rapora göre, Çin hükümeti Doğu Türkistan'daki uyguladığı politikalar ile Birleşmiş Milletler (BM) Soykırım Sözleşmesi'ndeki her bir hükmü ihlal etti. Washington DC'deki Newlines Institute for Strategy and Policy adlı düşünce kuruluşu tarafından Salı günü yayımlanan rapor, Çin hükümetinin BM Soykırım Sözleşmesini ihlal ettiğini ve Uygur Türklerine karşı devam eden bir soykırımın sorumluluğunu taşıdığını iddia etti. ÇİN İDDİALARI REDDEDİYOR ABD Dışişleri Bakanlığı'na göre, 2 milyon kadar Uygur Türkü ve diğer Müslümanlar, bölge genelinde genişleyen bir gözaltı merkezi ağına yerleştirildi. ABD Dışişleri Bakanlığı, eski tutukluların beyin yıkamaya, cinsel tacize maruz kaldıklarını ve hatta zorla kısırlaştırıldıklarını iddia ediyor. Çin, merkezlerin dini aşırılık ve terörizmi önlemek için gerekli olduğunu söyleyerek insan hakları ihlali iddialarını reddediyor. "SOYKIRIM İDDİASINI DESTEKLEYEN EZİCİ KANITLAR VAR" 7 Mart'ta düzenlediği basın toplantısında konuşan Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Doğu Türkistan'da soykırım iddialarının "daha mantıksız olamayacağını" söylemşti. 19 Ocak'ta, eski Trump yönetimi Çin hükümetinin Doğu Türkistan'da soykırım yaptığını açıklamıştı. Bir ay sonra, Hollanda ve Kanada parlamentoları, liderlerinin muhalefetine rağmen benzer önergeleri kabul etti. Newlines'ın özel girişimler direktörü ve yeni raporun ortak yazarı Azem İbrahim, soykırım iddiasını destekleyen "ezici" kanıtlar olduğunu söyledi. ÇİN DE İMZACI Dört sayfalık BM Soykırım Sözleşmesi Aralık 1948'de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından onaylandı ve "soykırım"ın ne olduğuna dair net bir tanıma sahip. Çin, diğer 151 ülke ile birlikte sözleşmenin imzacısıdır. SÖZLEŞEMEDE SOYKIRIM TANIMI NET Sözleşmenin II. Maddesi, soykırımın "ulusal, etnik, ırksal veya dini bir grubu tamamen veya kısmen yok etme niyetiyle" eylemler gerçekleştirmeye yönelik bir girişim olduğunu belirtiyor. Sözleşmeye göre soykırımın beş yolu bulunuyor: "Grubun üyelerini öldürmek; grup üyelerine ciddi bedensel veya zihinsel zarar vermek; kasıtlı olarak, tamamen veya kısmen fiziksel yıkımına neden olacak şekilde hesaplanan yaşam koşullarını uygulamak; grup içinde doğumları önlemeye yönelik tedbirler almak; veya grubun çocuklarını zorla başka bir gruba nakletmek." BİRÇOK MAHKUMİYET KARARI VAR Sözleşmenin 1948'de yürürlüğe girmesinden bu yana, soykırımla ilgili verilen çoğu mahkumiyet kararı Uluslararası Ceza Mahkemelerinde veya ulusal mahkemelerde alındı. 2006'da eski diktatör Saddam Hüseyin Irak'taki bir mahkemede soykırımdan suçlu bulundu. Bununla birlikte, Uluslararası Ceza Mahkemesinin herhangi bir şekilde kurulması, Çin'in veto yetkisine sahip daimi üyesi olduğu BM Güvenlik Konseyi'nin onayını gerektirecek ve Doğu Türkistan'daki soykırım iddialarına ilişkin herhangi bir duruşma olasılığı düşecektir. ÇİN SÖZLEŞMEDEKİ TÜM KRİTERLERİ İHLAL ETTİ Soykırım Sözleşmesindeki tek bir eylemi ihlal etmek bir soykırım bulgusu oluştursa da, Newlines raporu Çin hükümetinin Doğu Türkistan'daki eylemleriyle tüm kriterleri ihlal ettiğini iddia ediyor. Raporda, "Çin'in bölgedeki Uygurları hedef alan politikaları ve uygulamaları, bir bütün olarak görülmelidir, bu da Uygurları bir grup olarak tamamen veya kısmen yok etme niyetidir" ifadelerine yer verildi.  151 İMZACININ HAREKETE GEÇMESİ GEREK Dünya Uygur Kongresi ve Uygur İnsan Hakları Projesi tarafından görevlendirilen Londra'daki Essex Court Chambers'ın 8 Şubat'ta yayımlanan ayrı bir rapor da benzer bir sonuç çıktı. Raporda Çin hükümetine karşı soykırım için "inandırıcı bir dava" olduğu sonucuna vardı. Soykırım yaptığı belirlenen devletler veya hükümetler için sözleşmede belirli bir ceza düzenlenmiş değil. Ancak Newlines raporu, sözleşmeye göre diğer 151 imzacının harekete geçme sorumluluğu olduğunu söyledi. "KAMUOYUNDA YAYGIN BİR YANLIŞ ANLAŞILMA VAR" Rapor üzerinde çalışan Raoul Wallenberg İnsan Hakları Merkezi'nde hukuk müşaviri olan Yonah Diamond, soykırımın tanımı hakkında kamuoyunda yaygın bir yanlış anlaşılmanın olduğunu belirterek, soykırım için toplu katliam veya bir halkın fiziksel olarak imhası kanıtının gerekli olmadığını söyledi. Diamond, "Asıl soru, grubu yok etme niyetinin olduğunu gösterecek kadar yeterli kanıt var mı?" dedi. "AÇIK VE İKNA EDİCİ KANIT" Sözleşmede ortaya konan beş soykırım tanımının tamamı, Çin hükümetine yönelik iddiaların her bir kriteri yerine getirip getirmediğini belirlemek için raporda incelendi. Raporda, "Söz konusu ihlallerin ciddi niteliği göz önüne alındığında bu rapor açık ve ikna edici bir kanıt standardı uyguluyor" denildi. Newlines Strateji ve Politika Enstitüsü, 2019 yılında Amerika Fairfax Üniversitesi tarafından bir düşünce kuruluşu olarak kuruldu. Daha önce Küresel Politika Merkezi olarak biliniyordu.  1 MİLYON İLE 2 MİLYON ARASINDA GÖZALTI Diamond, Uygur sürgünlerinden gelen binlerce görgü tanığı ifadesinin ve resmi Çin hükümeti belgelerinin yazarlar tarafından değerlendirilen kanıtlar arasında olduğunu söyledi. Rapora göre, 2014'ten bu yana görünüşte "İslami aşırıcılığı hedefleyen" bir kampanya başlatan Çin hükümeti tarafından Doğu Türkistan genelinde 1400'e yakın yargısız gözaltı tesisinde 1 milyon ile 2 milyon arasında kişinin gözaltında tutulduğu iddia ediliyor. "TOPLAMA KAMPLARINDA İNTİHAR ETMESİNLER DİYE DAYANIKLI ÜNİFORMALAR GİYMEK ZORUNDA KALIYORLAR" Pekin, Çin'in terörizm olarak sınıflandırdığı Doğu Türkistan ve Çin'in diğer bölgelerinde bir dizi ölümcül saldırıdan sonra baskının gerekli olduğunu iddia etti. Rapor, cinsel saldırı, psikolojik işkence, kültürel beyin yıkamaya teşebbüs ve kamplarda bilinmeyen sayıda ölüm iddialarının detaylarına da yer veriyor. Raporda, "Toplama kamplarında tutuklu bulunan Uygurlar temel insan ihtiyaçlarından yoksun bırakılıyor, ciddi şekilde aşağılanıyor ve uzun süre yiyeceksiz hücre hapsi de dahil olmak üzere insanlık dışı muamele veya cezaya maruz kalıyor. İntiharlar o kadar yaygın hale geldi ki, tutuklular 'intihara dayanıklı' üniformalar giymek zorunda kalıyor ve kendilerine zarar verebilecek materyallere erişimleri engelleniyor" ifadeleri kullanıldı. ÇİN NÜFUSUN DÜŞTÜĞÜNÜ DOĞRULADI Rapor ayrıca bölgedeki Uygur Türklerindeki doğum oranındaki dramatik bir düşüşü (2017 ile 2018 arasında yaklaşık yüzde 33 düşüş), Çin hükümetinin kadınların rızası olmadan zorla kısırlaştırma, kürtaj ve doğum kontrol programının resmi olarak uygulandığı iddiasına bağladı. Çin hükümeti, doğum oranının düştüğünü CNN'e verdiği bilgiler ile doğruladı ancak 2010 ile 2018 arasında Doğu Türkistan'daki Uygur Türklerinin nüfusunun genel olarak arttığını iddia etti. DERS KİTAPLARINDAN ÇIKARILDI Rapora göre, baskılar sırasında Uygur Türklerinin kültürü, tarihi ve edebiyatının ders kitaplarından çıkarıldığı iddia ediliyor. Kamplardaki tutuklulara zorla Mandarin öğretildi. Tutuklular konuşmayı reddedince ya da konuşamadıkları zamanlarda işkence gördü. RESMİ KONUŞMALARDA "YABANİ OTLAR" VE "TÜMÖRLER" BENZETMESİ Rapor, Komünist Parti yetkilileri tarafından yapılan kamuya açık belgeleri ve konuşmaları kullanarak, iddia edilen soykırımın sorumluluğunun Çin hükümetine ait olduğunu iddia etti. Araştırmacılar, Uygur Türkleri ve diğer Müslüman azınlıkların "yabani otlar" ve "tümörler" olarak anıldığı resmi konuşmalara ve belgelere atıfta bulundu.  "BİR HÜKÜMET YÖNERGESİ 'SOYLARINI KIRMAYA' ÇAĞIRDI" İDDİASI İddiaya göre, bir hükümet yönergesi, yerel yetkilileri "soylarını kırmaya, köklerini kırmaya, bağlantılarını koparmaya ve kökenlerini kırmaya" çağırdı. Raporda, "Özetle, sayılan soykırım eylemlerini gerçekleştiren kişi ve kuruluşlar, Çin yasalarına göre devlet organları ve ajanlarıdır" denildi. "EN BÜYÜK KÜLTÜREL YIKIM EYLEMLERİNDEN BİRİ" Manchester Üniversitesi'nde bir rapor yazarı ve Uygur tarihçisi olan Rian Thum, 20 yıl içinde insanların Doğu Türkistan'daki baskılara "geçen yüzyılın en büyük kültürel yıkım eylemlerinden biri" olarak bakacaklarını söyledi. Thum, "Bence pek çok Uygur, bu raporu kendilerinin, ailelerinin, arkadaşlarının ve toplumunun çektiği acıların gecikmiş bir kabulü olarak kabul edecek" dedi. ÇİN DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI SÖZCÜSÜ: SOYKIRIM İDDİASI YÜZYILIN YALANIDIR Çin hükümeti, vatandaşların artık yüksek bir yaşam standardına sahip olduğunu söyleyerek, Doğu Türkistan'daki eylemlerini defalarca savundu. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Wang Wenbin 4 Şubat'ta düzenlediği basın toplantısında, "Soykırım iddiası Çin karşıtı güçler tarafından uydurulmuş yüzyılın yalanıdır. Bu, Çin'i karalamayı amaçlayan saçmalıktır" dedi. "RADİKALİZASYON PROGRAMININ PARÇASI" Pekin'in "mesleki eğitim merkezleri" olarak adlandırdığı gözaltı kampları, yetkililer ve devlet medyası tarafından "hem bir yoksulluğu azaltma kampanyasının hem de terörizmle mücadeleye yönelik kitlesel bir radikalizasyon programının parçası" olarak tanımlanıyor. Ottawa Üniversitesi'nde doçent olan ve AGİT'in Lahey'deki Ulusal Azınlıklar Yüksek Komiserliği eski müdürü John Packer, "(Ama) eş zamanlı olarak soykırıma dayalı bir terörle mücadele kampanyasına sahip olabilirsiniz" dedi. "HER ÜLKENİN HAREKETE GEÇEBİLECEĞİNİ DÜŞÜNÜYORUM" Raporda yer almayan Dünya Uygur Kongresi'nin İngiltere direktörü Rahima Mahmut, imzacı ülkelere atıfta bulunarak, "Bu ülkeler, Soykırım Sözleşmesini imzalayan ülkeler. Önleme ve cezalandırma yükümlülüğüne sahipler. Her ülkenin harekete geçebileceğini düşünüyorum" dedi. "BU BİR SAVUNUCULUK BELGESİ DEĞİL" Rapor ekibi tarafsızlığı sürdürmek için tavsiyelerde bulunmaktan kaçınırken, ortak yazar İbrahim, bulguların sonuçlarının "çok ciddi" olduğunu söyledi. İbrahim, "Bu bir savunuculuk belgesi değil, herhangi bir eylem tarzını savunmuyoruz. Bu raporda kampanyacılar yoktu, tamamen hukuk uzmanları, alan uzmanları ve Çinli etnik uzmanlar tarafından yapıldı" dedi. "KÜRESEL YÖNETİŞİM HAKKINDA SORULARI GÜNDEME GETİRDİ" Ancak Packer, dünyanın en büyük ikinci ekonomisinde böyle bir "uluslararası düzenin ciddi şekilde ihlal edilmesinin" küresel yönetişim hakkında soruları gündeme getirdiğini söyledi. "Bu, bir tür eylemi kışkırtmak hatta pozisyon almak için yeterli değilse, o zaman gerçekte ne gereklidir?" diye sordu.